Empathie is jezelf kunnen zien in de ander. Ik denk dat vóóral autisten en HSP daar goed in zijn.
Waarom houdt mij dat zo bezig? Autisme en empathie? "Denying a person's empathy: There's so much pain, and therefore so much love to gain (!)". Men stelt, op basis van de DSM en onderzoek dat autisten niet empathisch zijn. Dit wordt in de praktijk echter tegengesproken. Wéét ik. Door mijn posts en reacties en gesprekken met mensen. Door mensen mét de diagnose autisme. En niet de minste, er zitten hoog begaafde mensen (alweer mét die diagnose) tussen. Moet ik nog melden dat ik vind dat hoog begaafde mensen zich een beter beeld kunnen vormen van zaken die de gemiddelde mens te boven gaan? Ook wordt er vanuit de praktijk gemeld dat mensen met autisme, tevens HSP zijn. En ja, ook dát acht ik mogelijk. Immers, er zijn meer overeenkomsten dan verschillen tussen beide ‘bedradingen’. Maar ook vanuit de HSP wereld komen meldingen dat hét verschil tussen HSP en autisme, het verschil in empathisch vermogen is. Daarentegen, ik ken mensen die daar heel duidelijk in zijn. Ze stellen dat ze zowel empathisch als autist zijn.
Tijd dus voor een nadere beschouwing:
Autisme, HSP, empathie
Ik ken weinig wetenschappelijk onderzoek tussen autisme en HSP. Maar wat ik vind, zowel in testen als in blogs, hebben beide type’s (of liever ’hokjes’) meer overeenkomst dan verschillen. En wat zijn hokjes nou helemaal? Gedachtespinsels van de mens om grip op de werkelijkheid te krijgen. Maar ja, meer dan een model is het niet. En het manco van een model, is dat het de werkelijkheid slechts benadert. Het vraagt een ‘intuïtief’ begrip om het geheel te kunnen bevatten. En zelfs beschrijvingen van dat begrip kunnen de werkelijkheid slechts benaderen! Daarbij ben ik een man die vooral kijkt naar wat we met elkaar gemeen hebben: HSP en autisme hebben met elkaar gemeen dat ze beide meer dan gebruikelijk gevoelig (en bewust) zijn van, hun omgeving. Het verschil zou zijn, HSP kent empathie en autisme ‘nie’. Vanaf de fysieke spiegelneuronen tot en met de cognitieve empathie.
Spiegelneuronen, de basis van empathie
[wikipedia] “Een spiegelneuron of spiegelcel is een neuron dat niet alleen vuurt als een dier een handeling uitvoert, maar ook als het dier een handeling ziet uitvoeren door een ander dier (vooral van dezelfde diersoort). Het neuron weerspiegelt dus als het ware het gedrag van een ander dier en is op dezelfde manier actief als wanneer het dier de handeling zelf uitvoert. Dergelijke neuronen zijn gevonden bij primaten, waaronder de mens, en bij sommige vogels. Bij mensen bevinden ze zich in de premotorische schors en in de pariëtale kwabben van de hersenen.” Laat ik nou denken dat iedereen spiegelneuronen heeft....wellicht dat de ontwikkeling anders verloopt bij autisten (volgens MAS1P, Martine Delfos).
Empathie en autisme
[wikipedia] “Recenter onderzoek toont echter aan dat mensen met autisme en aspergersyndroom mogelijkerwijs niet een tekort maar een overschot aan empathisch vermogen hebben waardoor de hersenen zich hierdoor onbewust afsluiten van al die interacties (om overprikkeling van emoties en informatie te vermijden). Er is echter nog veel meer onderzoek nodig om te concluderen wat er juist anders gaat in de informatieverwerking op het vlak van empathie. Hierbij zouden spiegelneuronen een aantal aanwijzingen kunnen geven.” En ja, ook deze meldingen vind ik terug vanuit de praktijk.
Autisme, HSP en empathisch vermogen als onderscheid
[https://hoogsensitief.nl/hsp-brein-versus-ass-brein/]“Empathie: Volgens de onderzoekers is het vermogen tot empathie één van de grote verschillen tussen hoogsensitiviteit en autisme. Op Nederlandse fora wordt deze conclusie nog al eens in twijfel getrokken op basis van verschenen boeken en eigen ervaringen. Veruit de meeste wetenschappelijke literatuur, inclusief recente lesboeken, hanteren echter de visie dat problemen in de sociale communicatie en verminderde empathie één van de belangrijkste kenmerken is van autisme. Dit onderzoek laat zien dat hersengebieden die belangrijk zijn voor het kunnen inleven in anderen, verminderd geactiveerd zijn bij mensen met ASS. Voor empathie is het belangrijk dat je gevoelens van de ander ‘voelt’; dat komt tot stand door het spiegelneuronennetwerk. Daarnaast is cruciaal dat je begrijpt wat de ander bedoelt: perspectief nemen wordt dat genoemd. Daarvoor is Theory of Mind belangrijk. Je begrijpt dan het perspectief en de intenties van de ander. Hierbij is het hersengebied TPJ cruciaal. Tot slot is ook een vorm van cognitieve controle belangrijk (in de PFC) om de juiste actie uit te voeren (zie Ward, 2017). Juist deze gebieden zijn verminderd actief of connectief bij mensen met autisme.” Wat ik maar wil inbrengen: waarom zoveel moeite doen om de verschillen aan te tonen, terwijl er zó veel evidente overeenkomsten zijn? Waarbij het verschil, het ‘bewijs’, zó fragiel aantoonbaar is.
Het is mij wel helder. Wat ik mij wél afvraag:
Het onderzoek staat nog maar in de kinderschoenen. Wat ik mij wél afvraag is: de DSM criteria zag de typisch ‘vrouwelijke’ vorm van autisme tot nu over het hoofd. Bestudering van de typisch ♀ autiste zou wel eens één van de uitsluitcriteria (‘autisten tonen geen empathie’) kunnen elimineren van de diagnostiek, immers vooral gebaseerd op typisch ♂ gedrag. Zelfs Simon Baron Cohen (bekend van “autism is an extreme form of the less emotionally literate "male" brain”) veronderstelt nu ook dat het NIET ligt aan een gebrek aan empathie: “Myth 9: autistic people lack empathy: untrue, most struggle with 'cognitive empathy' (imagining other's state of mind) but not 'affective empathy' (feeling an appropriate emotion triggered by another's state of mind) (if they hear someone is upset, it upsets them)”. Ik vraag me dus af:
Wat ik maar wil zeggen: autisme sluit empathie NIET uit
En dat is iets wat ik zeker weet. Want los van mijn eigen gevoel, ervaringsdeskundigen zien mij als autist (mensen mét de diagnose) en als mens met empathie (mijn intieme vrienden en familie). Hoewel zij, sinds ik mijn eigen grenzen steeds beter weet te respecteren, mij niet altijd meer als empathisch ervaren. Tsja, het is voor mij ook van levensbelang niet meer over mijn eigen grenzen te gaan. Sinds ik die respecteer, is mijn reuma welhaast als sneeuw voor de zon verdwenen. Ik laat de zorg dáár waar die hoort en neem andermans zorg niet meer over (steeds vaker). En dat is feitelijk goed voor mij, én voor hen. Één ding staat voor mij ‘als een paal boven water’: (mijn) autisme sluit (mijn) empathie niet uit!
Als altijd geïnteresseerd in jouw reactie, enneh van kritiek kan ik alleen maar leren ;)